8 thông điệp chính của Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc tại cuộc làm việc sáng 4/3/2019 tại trụ sở Chính phủ, có sự tham dự của Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam và các Bộ trưởng, lãnh đạo một số bộ, ngành, các nhà tư vấn quốc tế về Đề án thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia (gọi tắt là NIC) do Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình.
- Thủ tướng hoan nghênh, đánh giá cao Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đưa ra ý tưởng về xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia. Thủ tướng tán thành với ý kiến của các bộ, chuyên gia cho rằng đây là trung tâm mang tính thí điểm và nếu thành công có thể nhân rộng ra thành nhiều trung tâm khác.
- Trung tâm Đổi mới sáng tạo không phải chỉ là tòa nhà, không gian làm việc mà phải là biểu tượng về đổi mới sáng tạo, hệ sinh thái hoàn chỉnh và tốt hơn các quốc gia xung quanh, là nơi làm ra các sản phẩm sáng tạo và có thể chuyển giao vào thực tiễn.
- Thủ tướng nêu rõ sự cần thiết, ý nghĩa mở đầu, mang tính dẫn dắt của việc hình thành Trung tâm này, một điểm nhấn trong Chiến lược triển khai cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 ở Việt Nam. Đây là trung tâm nghiên cứu ứng dụng công nghệ đổi mới sáng tạo ở Việt Nam, có sự khác biệt bằng việc áp dụng triệt để các kinh nghiệm quốc tế, huy động tư nhân hoặc chuyên gia nước ngoài điều hành, thể chế thuận lợi có thể cạnh tranh với các quốc gia khác trên thế giới.
- Thủ tướng yêu cầu Bộ Kế hoạch và Đầu tư rà soát lại tính cấp thiết và khả thi của Trung tâm để nhanh chóng triển khai; có cơ chế xã hội hóa nguồn lực đầu tư. Thủ tướng tán thành với các đại biểu dự họp về việc cần tạo thể chế thuận lợi, thu hút nhân tài về làm việc. Trung tâm phải được kết nối với nhân tài người Việt toàn cầu, kết nối với các doanh nghiệp, các phòng thí nghiệm. Đây phải là nơi khởi nghiệp của nhiều thành phần xã hội.
- Để nhanh chóng triển khai, Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư cần có lộ trình cụ thể, chặt chẽ, hoàn thiện Đề án để sớm phê duyệt. Bộ là đầu mối chịu trách triển khai trước Thủ tướng, trước Chính phủ về Trung tâm này, trước hết, đây là nơi kết nối, tập hợp nhân tài, tiếp theo là hệ sinh thái khởi nghiệp và các điều kiện khác.
- Nhấn mạnh “các bộ, cơ quan cần xúm vào, cùng làm”, Thủ tướng hoan nghênh việc triển khai các trung tâm như Trung tâm Đổi mới sáng tạo của các bộ, ngành, chứ không phải chỉ có Bộ Kế hoạch và Đầu tư, “nhưng trước hết cái này là đầu tiên. Chúng ta cứ mạnh dạn làm để tập hợp trí tuệ mà các nhà tư vấn đề xuất hôm nay”, để làm sao có các sản phẩm, ứng dụng cụ thể đi vào cuộc sống.
- Bộ Kế hoạch và Đầu tư tiếp tục chỉ đạo các cơ quan tư vấn hoàn thiện, tiếp thu ý kiến của các đại biểu, “chúng tôi chờ văn bản hoàn thiện này”, Thủ tướng bày tỏ và cho rằng cần có một cơ chế chính sách thông thoáng, thuận lợi để Trung tâm vận hành thực sự năng động, hiệu quả, đạt mục tiêu đề ra. Từ đó, tính toán cơ cấu vốn đầu tư phù hợp để phát huy hiệu quả tốt nhất.
- Thủ tướng khẳng định Chính phủ sẽ làm hết sức mình để ủng hộ Trung tâm Đổi mới sáng tạo, bởi nếu không có đổi mới sáng tạo, không có khoa học công nghệ thì không thành công, không tận dụng được thời cơ đến với Việt Nam.
Thông tin về NIC:
Cách mạng công nghiệp (CMCN) lần thứ 4 là cơ hội làm thay đổi tương quan lợi thế so sánh giữa các nước, đồng thời tạo cơ hội phát triển nhảy vọt trên nền tảng ứng dụng các công nghệ mới và một thị trường toàn cầu liên kết chặt chẽ nhờ internet.
Kết quả nghiên cứu định lượng cho thấy đến 2030 Việt Nam có thể thu được thêm từ 28,5 đến 62,1 tỷ USD, tạo ra 1,3-3,1 triệu việc làm (đã trừ việc làm mất đi) nếu Việt Nam có thể ứng dụng thành công các công nghệ mới của CMCN lần thứ 4.
Kinh nghiệm phát triển của nhiều nước cho thấy việc hình thành các cơ sở, trung tâm hỗ trợ phát triển công nghệ lớn có đóng góp to lớn vào sự phát triển công nghệ, năng suất và tăng trưởng của mỗi quốc gia. Nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đang xây dựng các cơ sở hỗ trợ đổi mới sáng tạo và phát triển công nghệ của mình để nhanh chóng nâng cấp năng lực công nghệ và trình độ sản xuất, tăng năng lực cạnh tranh quốc gia của họ (ví dụ như Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia, Malaysia …).
Chính phủ Việt nam coi cuộc CMCN lần thứ 4 là cơ hội vàng để Việt Nam có thể bắt kịp, đi cùng và vượt lên về phát triển công nghệ và kinh tế. Nếu không nắm bắt được sẽ tiếp tục bị tụt hậu; tranh thủ CMCN lần thứ 4 là con đường ngắn nhất đưa đất nước đi lên hiện đại và thịnh vượng; là cơ hội để Việt Nam vươn lên trở thành nước công nghiệp hiện đại hóa trong thời gian sớm nhất và Việt Nam cần tập trung mọi nguồn lực để thực hiện thành công. Việt Nam cần có các trung tâm đổi mới sáng tạo tiên tiến để nhanh chóng đưa đất nước chuyển sang giai đoạn phát triển dựa trên đổi mới sáng tạo (innovation- driven) trên nền tảng công nghệ 4.0, với mô hình tiên tiến, đủ sức cạnh tranh quốc tế, làm hình mẫu cho cả nước.
Việc thành lập Trung tâm Đổi mới sáng tạo quốc gia là một giải pháp thực hiện chiến lược tái cơ cấu kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng, tạo tiền đề cần thiết để đất nước có thể đạt tốc độ tăng trưởng cao và bền vững, vươn lên mức thu nhập trung bình cao và cao.
Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia:
- Trung tâm này được xây dựng tại Khu công nghệ cao Hòa Lạc, bằng vốn tư nhân trong và ngoài nước. Không dùng ngân sách nhà nước để đầu tư mà dùng toàn bộ nguồn lực xã hội hóa.
- Là công cụ thúc đẩy: (i) Ứng dụng các công nghệ của CMCN 4.0 trong doanh nghiệp và (ii) Nghiên cứu và phát triển công nghệ trên nền tảng các công nghệ lõi, từ đó đưa nước ta vươn lên dẫn đầu trong một số lĩnh vực công nghệ mới theo phương châm: Tiến cùng thời đại – Vươn lên hàng đầu.
- Đây là một cơ sở hỗ trợ phát triển khoa học công nghệ cấp quốc gia, là đầu mối dẫn dắt, kết nối, và hỗ trợ các cơ sở hỗ trợ đổi mới sáng tạo hiện nay, phát huy sức mạnh chung của cả mạng lưới các cơ sở này. Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia không thay thế, loại bỏ các cơ sở, trung tâm hỗ trợ đổi mới sáng tạo hiện nay.
- Đây là một mô hình thử nghiệm một phương thức thực thi chính sách phát triển mới, trong đó có sự kết hợp giữa lãnh đạo, điều hành của Chính phủ và cơ chế quản lý, vận hành của doanh nghiệp. Mô hình này là sự kết hợp giữa sự lãnh đạo, dẫn dắt của Nhà nước, cơ chế thị trường và sự tham gia của cả Mạng lưới đổi mới sáng tạo thu hút nhân tài trong nước và quốc tế. Sau khi được hoàn thiện, mô hình này có thể được nhân rộng ra cả nước để thúc đẩy phát triển công nghệ và kinh tế ở các vùng miền, các lĩnh vực.
- Đề án kiến nghị xây dựng Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia với đầy đủ các yếu tố cần thiết để thành công, kết hợp với một đội ngũ quản lý ở trình độ quốc tế. Trong đó, sự ủng hộ, hỗ trợ của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, cụ thể là các ưu đãi và thể chế vượt trội cho Trung tâm, sẽ là yếu tố tiên quyết.
- Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia là một tổ chức đa chức năng. Ngoài hỗ trợ phát triển công nghệ thông qua hỗ trợ startup và các công ty thực hiện nghiên cứu phát triển, Trung tâm còn hướng tới hỗ trợ chuyển giao công nghệ và phát triển nguồn nhân lực công nghệ quốc gia.
- Trung tâm này sẽ là trung tâm ĐMST quốc gia đầu tiên và là một phần của mạng lưới các trung tâm đổi mới sáng tạo sẽ được thiết lập trong tương lai trên khắp cả nước. Mỗi trung tâm đổi mới sáng tạo sẽ tập trung vào một số lĩnh vực cụ thể mà địa phương đặt trung tâm đó có lợi thế tương đối so với những địa điểm khác. Các trung tâm đổi mới sáng tạo này sẽ không chỉ là nơi thúc đẩy việc đưa công nghệ vào phát triển kinh tế mà còn sẽ trở thành nơi tạo ra những công nghệ mới của Việt Nam.
Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia và hành lang pháp lý
* Ngày 08/4/2018, tại Nghị quyết số 23/NQ-CP, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì xây dựng Đề án đánh giá tác động và xây dựng chiến lược quốc gia về cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 (CMCN 4.0).
* Ngày 27/7/2018, Thủ tướng Chính phủ giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư triển khai 3 nội dung cụ thể liên quan đến Chiến lược quốc gia về 4.0. Đó là:
(i) Xây dựng Chiến lược quốc gia về CMCN 4.0
(ii) Xây dựng Đề án thành lập “Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia”
(iii) Xây dựng Mạng lưới Đổi mới sáng tạo Việt Nam nhằm thu hút nhân lực thực hiện Chiến lược quốc gia về 4.0
Như vậy tại công văn số 7130/VCPP-KGVX ngày 27/7/2018, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia.
- Tiếp theo, Nghị quyết số 02/NQ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư trình Thủ tướng Chính phủ Đề án thành lập Trung tâm đổi mới sáng tạo quốc gia trong tháng 3 năm 2019. Nghị quyết 02/NQ-CP ngày 01/01/2019 của Chính phủ nêu ra yêu cầu: “Hệ thống thể chế phải thực sự khuyến khích đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và khởi nghiệp sáng tạo; khuyến khích doanh nghiệp đầu tư đổi mới công nghệ, tham gia nghiên cứu và phát triển (R&D) …”
- Trên tinh thần đó, từ tháng 7/2018, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã thành lập ngay Nhóm nghiên cứu xây dựng Đề án và đồng thời, Bộ mời Tập đoàn tư vấn Boston Consulting Group (BCG), Công ty Kiến trúc Arup tham gia hỗ trợ xây dựng Đề án. Nhóm nghiên cứu trong nước và quốc tế cùng nghiên cứu rà soát kinh nghiệm của trên 30 cơ sở hỗ trợ hỗ trợ đổi mới sáng tạo trên thế giới, tìm hiểu các bài học thành công và thất bại của họ. Đồng thời Nhóm cũng nghiên cứu, đánh giá các cơ sở hỗ trợ đổi mới sáng tạo trong nước, chỉ ra những thành tựu, tồn tại và hạn chế.
- Từ kinh nghiệm quốc tế, đánh giá thực trạng trong nước và các yếu tố cần thiết để đảm bảo thành công của mô hình mới này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã soạn thảo Đề án và đã lấy ý kiến các bộ, cơ quan liên quan. Bộ đã trực tiếp gặp gỡ trao đổi, lấy ý kiến của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Thông tin và Truyền thông và Bộ Giáo dục và Đào tạo. Nhìn chung, các bộ, cơ quan đồng tình với nội dung chính của Đề án, đồng thời đóng góp ý kiến để nâng cao tính khả thi của Đề án.
- Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã tổ chức 3 cuộc Hội thảo xin ý kiến chuyên gia và cộng đồng về mô hình này (ngày 31/10/2018, ngày 21/12/2018, ngày 1/3/2019), chưa kể hàng trăm cuộc tham vấn cá nhân riêng rẽ.
- Trong quá trình xây dựng, Bộ KH&ĐT cũng xin ý kiến các bộ ngành khác, đi học tập tại nhiều trung tâm đổi mới sáng tạo nổi tiếng trên thế giới.
Nguồn: Bộ Kế hoạch và Đầu tư
